I disse julegaveshoppingtider.

Eg pakkar og organiserer for tida. 

Det er berre nokre dagar til eg reiser frå landet,

og då må ting lagrast.

Ein må vurdere kva ein kan gje vekk, 

kva som skal med på flyttelasset

og kva som skal lagrast.

Ein må innsjå at ein del ting skulle vore kasta for lengst, 

og gjere noko med det.

Det som har slått meg er at eg har så ufattelig mange ting.

Eg kan ikkje fatte at eg har hatt plass til alt.

Og eg må innrømme at det er berre ein brøkdel 

av tinga mine eg brukar jevnleg.

Eit skikkelig I-landproblem.

Eg trur egentlig eg ikkje er så aleine om dette.

Det er berre ekstra tydelig for meg 

her eg står til halsen i ting som må sorterast.

Så i år har eg eit ønske om at vi brukar mindre pengar på skapfyll

og meir pengar på ting som faktisk utgjer ein forskjell.

Eg har til og med eit forslag til kva, 

heilt objektivt sett sjølvsagt:

Sjømannskyrkjene rundt omkring i verda betyr mykje for mange.

Du kan lese masse om dette på nettsidene våre:

www.sjomannskirken.no

Der vil du også sjå at det er ei kampanje

der du kan enten gje 70 kr på sms 

eller du kan gje det du måtte ønske inne på nettsida.

Det betyr faktisk mykje for menneske som treng
sjømannskyrkja at nokon er villige til å gje.

Sjømannskyrkja er nemleg mykje meir enn gode vafler!

Eg foreslår ikkje at du skal droppe julegåvene,

for det er ei glede i å gje!

Og eg lovar : 

det er ei glede i å sende sms med TILSTEDE til 2490 også! :)

Eg gruar meg til jul!

Vi sat og snakka, om forventingar og desember.

Plutselig kom det: "Eg gruar meg til jul!"

Det kom ikkje frå nokon utan ressursar eller venner.

Det kom frå ein som har alt det materielle ein treng.

Grunnen var ikkje at pengane ikkje strekk til, 

men at familien var gått i oppløysing.

Samtala fortsatte om kor varmt og fuzzy alt er i desember.

Det er julegløgg, pepperkaker, julelys og julesangar.

Det er juleverksted, julekonserter, julebord og julefilmar.

Men det hjelper lite når hjertet er knust.

Når den eller dei du har lyst å tilbringe tida saman med,

erfare alle koselige julegreier sammen med, 

ikkje er der lenger.

Ein begynner å kjenne på forventninga om at alt skal vere så perfekt,

og så føler ein seg heilt "lost" når det ikkje er det...

Eg har kjent litt på at eg ikkje har same forventninga til jul i år

som eg brukar å ha.

Eg gruar meg faktisk litt, eg og.

Det er det einaste eg kjenner at eg gruar meg til med USA.

Eg veit at folk kjem til å vere greie med meg

og eg vil heilt sikkert ha det fint.

Men eg får nok ein knekk også.

Eg kjem til USA i starten av desember.

Eg får ikkje tid til å bygge meg opp eit nettverk.

Og tankane kjem heilt sikkert til å gå til dei heime.

Saknet kjem til å vere stort. 

Særlig første juledag,

når eg veit at alle er samla til kalkunfest og mamma sin fantastiske Waldorfsalat.

Men eg har det enklare enn kompisen min, 

for eg har tross alt valgt å sette meg på flyet sjølv

og eg veit at dei som er heime vil gjerne ha meg der

like mykje som eg vil vere hos dei.

Eg har ikkje eit knust hjarte.

Eg kjem sikkert til å få snakke med folka mine i løpet av jula.

Men det har fått meg til å tenke litt meir gjennom korleis det egentlig er med jula.

Vi har ein veldig selektiv hukommelse.

Eg hugsar berre dei gode øyeblikka når eg tenker på jula då eg var liten.

Men dersom eg tenker etter

var det mange hissige diskusjonar om juletrepynten.

Julelysa var aldri sjekka før på julafta, 

og det mangla nesten alltid ei pære.

Det var alltid, uansett kor godt planlagt ting var, 

noko som skar seg og som forårsaka stress og knuffing.

Vi var ei familie på 6 som skulle dusjast, pyntast og komme oss i kyrkja.

Slikt blir det ein smule amper stemning av i blant,

og eg bidrog GARANTERT til det!

Men det eg hugsar er pinnekjøtlukta når vi kom heim frå gudstenesta.

Sølvguttene på tv, besteforeldre rundt bordet og rett og slett julefred.

(bortsett frå då bror min starta på "Likfunn" av Jakob Sande midt under ein julemiddag)

Eg hugsar jula eg opplevde som barn som perfekt. 

Det var ikkje alle tinga som gjorde den perfekt, 

det var menneska.

Menneske som elska kvarandre.

Eg har vokst opp i ein heim der det alltid har vore rom 

for ein til rundt matbordet, eller i sofaen.

Ein heim der ein har reidd opp senga på roterommet om nokon trengde det, 

framfor å holde ei perfekt fasade.

Det har nok vore med på å forme meg.

Eg åpnar glatt heimen min for andre,

men det er noko heilt anna når det er eg som kanskje treng den ekstra plassen.

Eg trur ikkje eg treng det i år,

eg tippar eg har så masse å gjere at eg ikkje tenker på det.

Men eg har tenkt på det,

og i jula er det ikkje så enkelt å skulle stige inn til ei familie som ikkje er di

og feire jula i lag med dei - sjølv om ein er hjertelig velkomen.

Eg merkar at eg har blitt litt meir varsom med å 

framelske dei varme og fuzzy greiene.

Eg har kjent på det no når eg har stressa med

å bli ferdig med julegavene før eg reiser.

Eg vil heller vere med å dele litt varme,

bidra til litt lys og gjere jula til ei minneverdig høgtid

for nokon som treng det.

Og så har eg lyst til å la jula handle om det den egentlig handlar om.

Ikkje berre pakkar, pepperkaker, julesnø, julelys eller juletre.
Eg vil den skal handle om det som gjev meg grunn til å feire jul,
uansett kvar eg er og korleis eg har det.

For:

Det sanne lyset, 

som lyser for kvart menneske, 

kom no til verda.

Han var i verda, 

og verda vart til ved han,

og verda kjende han ikkje.

Han kom til sitt eige,

og hans eigne tok ikkje imot han.

Men alle som tok imot han,

dei gav han rett til å bli Guds born, 

dei som trur på namnet hans.

(Joh.1:9-12)

          

Frå og til

Om 14 dagar er eg DER.
I byen som er kjend for sine bakkar, sin trikk, si bru og sitt (stengde) fengsel.
Byen som er berykta for å stjele hjerter.
Byen som kan by på dei spektakulære 49ers.

Akkurat no er eg HER.
I byen som er kjend for sine fjell, baner, ja, her er nokre bruer og eit fengsel óg..
Byen som har sjarmert mange i senk - på ein solfylt dag.
Byen som har eit fotballag som kan male byen rød, eller framkalle tårene til dei barskaste mannfolk.

DER ventar meg noko spennande. Noko nytt. Noko annleis.
HER er det trygt. Det er gammalt. Det er kjent.

Etter kvart som dagane no går,
så går det stadig meir opp for meg (med lett innslag av panikkarta pustebesvær):
Eg skal ikkje på ferie.
Eg skal flytte.

Ny amerikakoffert.

Det er kjempeskummelt!
Det er kjempespennande!

Det er kjempeskummelt å flytte frå alt ein veit kva er. Det er trist å forlate venner og familie. Det er i grunnen dét som er vanskelig med å flytte : Å vite at du vil befinne deg langt vekke frå dei du er glad i.
Det går ikkje å gløyme at det blir noko som ikkje får plass verken i flyttelass eller koffert. Det blir noko(n) som må bli igjen heime.

102 l koffert er desverre for lite til alle desse.

Men blir fokuset der, så blir denne prosessen veldig tung. Ein må sjå framover. Ein må tenke at ein flyttar TIL noko, ikkje frå noko. Eg vel å tru at det som var verd å samle på her, vil også ha ein plass i livet mitt sjølv om eg er tusenvis av mil unna. Og eg flyttar til landet eg har (i all hemmelighet) drøymt om å bu i sidan eg gjekk på ungdomsskulen - og til ein jobb eg har drøymt om i mange år. Ein del av meg kan ikkje heilt forstå at eg er så heldig!

Og heldigvis har vi skype, mail og andre tekniske, fancy løysingar som gjer at kommunikasjonen heim vil fungere mykje bedre enn den gjorde for 15 år sidan.
Så eg kjenner at sommerfuglane tek meir og meir plass i magen, tankevirksomheta rundt kva som må gjerast før eg reiser blir stadig meir intens og prioriteringane mine er meir prega av dei eg er glad i enn av tinga mine.

Eg kjenner at eg gleder meg stadig meir til å starte dette eventyret. Snart er eg der. Snart.

Med beina på bakken

Eg har den siste tida hamna i nokre samtaler som har hatt utgangspunkt i nokre negative uttalelser om Den norske kyrkja. Uttalelser som at den er i ferd med å køyre seg sjølv og menneskene som høyrer til i den i grøfta. At den ikkje har noko innhald, og i alle fall ikkje kan gje nokon retning for livet deira. Eg stiller meg undrande til dette. Det handlar jo om meg også desse uttalelsane og det er ikkje slik eg kjenner Den norske kyrkja. Eg har difor behov for å fortelle litt av mi trushistorie.

I sommar var eg på Muse-konsert. Det var ein herlig konsert, som Muse-konsertar brukar å vere. Eg stod der, i lettare ekstase over drivande bass og heftige trommer, og skulle til å løfte hendene i glede, då eg plutselig kjende at det var ein bevegelse eg ikkje greidde. Ikkje fordi det var fysisk vanskelig, men fordi det er ein bevegelse som rommar så mykje meir enn ekstasen over god musikk for min del. Det var ein bevegelse som gjorde meg fysisk kvalm.

Eg har i ei lang periode av livet mitt gått i ulike menigheter som ikkje er umiddelbart like
Den noske kyrkja i sin liturgi. Der forkynninga har vore ransakande og følelseslada og lovsangen har vore prega av dyktige musikere. Mange har opplevd meg lede lovsang - med lukka auger og løfta hender. Og det var heilt ekte. Det var der eg var. Og eg trivdes der lenge...

Men for fire år sidan var eg tom. Eg forstod ikkje heilt at eg hadde gått på akkord med meg sjølv. At eg hadde gitt og gitt, og aldri fått igjen på ein måte som passa meg. Eg gjekk i samanhengar som elska fram alle følelsane ein skal ha. Der ein snakka om å elske som ein følelse ein måtte framkalle, ein følelse som ein kan jobbe for å få. Der ein bygde opp forventingar til at ein skulle føle Anden og kjenne at ein lever i Guds nærhet 24-7.

For kvar gong eg var på møte vart eg meir og meir frustrert. Eg følte ingenting anna enn at der var ingenting. Å løfte hendene i lovsang vart tyngre og tyngre... og til slutt var det i det heile tatt virkelig lite fristande å gå på gudsteneste.

La meg vere tydelig med ein gong: Det var ikkje nødvendigvis noko gale i det som vart forkynt. I alle fall ikkje meir enn det er kvar som helst ellers - alle som forkynner kan jo ha ein dårleg dag. Men det var noko med at det vart brukt eit språk som gjorde Gud framand for meg. Altså handla det om mottakaren av bodskapen og! Og det handlar om enkeltmenneske sine måtar å uttrykke seg på. Eg har sagt mykje dumt opp gjennom tidene, og burde heilt sikkert bedt om unnskylding dobbelt så mange gonger som eg har gjort det!

Men eg kom til eit punkt der eg fekk nok, søkte på nye jobbar, og fekk ein i Den norske kyrkja. Folkekyrkja. Kyrkja som i følge dei miljøa eg vanka i var så veldig ute og køyre. Kyrkja som eg i den siste tida har høyrt mykje negativt om, fordi den vågar å ta tak i teologi som er vanskelig og jobbe seg gjennom den - og som kanskje ikkje kjem ut med dei svart-kvitt løysingane som ein del meiner dei burde komme med. Og som faktisk har rom for at ein kan vere uenig i teologiske spørsmål, så lenge det ikkje går på det aller vesentlige.

Å begynne å jobbe der trur eg redda trua mi.

Då akutt og alvorleg sjukdom ramma i nærmaste familie vart eg møtt med anklage då eg var i ei av byen sine frimenigheter, og ikkje greidde å følge gangen i gudstenesta deira. Eg trengte berre å få vere. Det var det ikkje rom for. Eg måtte vere ein aktiv deltakande part. Eg vart og møtt med formanande ord om at eg burde få orden i prioritetane mine, og møte opp på gudstenestene, sjølv om dei som sa det visste at det var tøffe tak i familien. Eg opplevde meg som eit hår i suppa. I folkekyrkja fekk eg berre vere og eg vart møtt med omsorg, til og med av menneske som ikkje visste kven eg var ein gong.

Seinare var eg på ei gudsteneste ein annan plass, og i ei av frimenighetene, fordi nokon eg kjende skulle spele der. Dei snakka varmt og inderlig om at dei var så opptatt av å sjå dei som kom, at alle som kom inn skulle få kjenne på kjærleiken Gud hadde gitt dei. Ingen helste på meg då eg kom. Eg og ei anna som heller ikkje brukar å gå der sat på ei rad heilt for oss sjølve. Vi fekk i det minste god plass. Og då dei ut i gudstenesta ba folk som hadde smerter noko plass reise seg slik at dei rundt fekk be for dei, så tenkte eg at det skadar jo ikkje å få litt forbønn for den ankelen eg hadde skada. Ingen av dei som gjekk i menigheta ba for ankelen min. Men ho som ikkje gjekk der, ho gjorde det. Men om du spør meg om eg kjende på kjærleiken dei snakka så varmt om, så gjorde eg ikkje det frå dei som gjekk der. Eg følte meg framangjort og utanfor. Eg har ikkje noko ønske om å henge ut denne menigheta, derfor forblir den namnlaus, men eg har opplevd fleire som går i denne og liknande samanheng uttale seg om Den norske kyrkje som ei fortapt kyrkje utan verken visjonar eller varme.

Men då eg var på gudsteneste i domkyrkja opplevde eg at menneske såg meg, smilte til meg og til og med helste på meg. Liturgien er kanskje gamaldags og høgkyrkjeleg, salmane litt tamme i rytme- og bass-seksjonen, men det var ein plass eg kjende meg velkomen. Det var og ein plass der eg fekk ta del i fellesskapet og ikkje trengde å føle noko som helst. Eg var velkommen uansett dagsform, oppmøtefrekvens og eg trengde ikkje å synge på salmane ein gong om eg ikkje ville.
I tillegg ga liturgien meg ord for både sorg og glede - eg kunne delta uten at å prestere. Noko så befriande!

Eg har sagt det før: eg har møtt svært mykje tru i kyrkja mi. For det er det den er, Den norske kyrkja. Den er kyrkja mi. Eg har fått møte tru som gjerne er litt lågmelt og enkel - så enkelt at det er truverdig. Og her har eg fått lov å sjå at det handlar ikkje om dagsforma mi, eller kva eg føler. Eg kan få kvile i at eg er i Guds hender 24-7. Eg treng ikkje føle det. Eg treng berre velge å vere der. Eg treng ikkje løfte hender for å vise at eg er dedikert, men eg kan få lov å gjere det dersom eg ønsker det.

Eg trur Gud har gitt oss ulike kyrkjer fordi vi som menneske er ulike. Vi har ulike måtar å kommuniserer på. Og kanskje har vi og ulike måtar å kommunisere på i ulike faser av livet? For eg stortrivdes med å løfte hendene i lovsangen. Det var ingen som tvinga meg til det, sjølv om eg av og til kjende på forventinga om at ein burde gjere det dersom ein var med i anden. Eg skal vere den første til å seie at dette var meir ei forventing som eg følte på, enn ei forventning som var uttalt.

Det er fort gjort at fordi nokon gjer ting på ein annan måte enn hos oss, så blir det sett på som "feil". Eg har vore på ei reise gjennom ulike måtar å gjere ting på, og eg vil ikkje seie at noko av det er feil så lenge fokuset og hjertet har vore på rett plass. Men nokre ting har skapt forventingar som har ført til at fokuset har vorte feil. At det plutselig har handla meir om korleis ein gjer ting enn kvifor ein gjer det. Eg finn fridom i å kunne følge liturgien i Den norske kyrkja. Kanskje ein dag føler eg det er rett for meg å løfte hendene igjen under lovsongen. Kanskje ikkje. Eg trur uansett at Gud tek i mot både klage- og takkesongen min. Eg trur han høyrer både velformulerte, sjølvkomponerte bønner, ferdigformulerte liturgiske bønner og både dei sterke og dei svake hjertesukka.

Det eg ser når eg ser tilbake på mi reise er at eg var så opptatt med å få hovudet inn i himmelen, at eg heldt på å miste bakkekontakten fullstendig. Altfor mykje vart tolka i eit åndelig lys. Men eg har fått sjå at det handlar om å vere menneske - eit heilt menneske. Eg har funne kvile i Joh. 1, 14. Eg har funne min plass i den verdsvide kyrkja, ein plass der eg kjenner at eg har beina på bakken. Ein plass som gjer at eg er trygg nok til å ønske dei som uttrykker seg på ein annan måte enn meg i tru og tilbedelse all mulig velsigning! Og det er faktisk ein god plass å ha beina!

Nydelige Maria!

Eg var så heldig å få eit par billetter til Maria Mena-konsert

i går på Verftet.

Eg hadde sett at det skulle vere konsert,

og tenkt at det hadde vore kjekt, 

men ikkje våga å kjøpe eller planlegge

i disse visum-vente-tider.

Men når eg fekk billettar på torsdag

var eg ikkje vond å be.

Og eg må berre seie det:

FOR EI FANTASTISK DAME!

Det er noko utruleg deilig med å komme på konsert

der artisten ikkje har masse stæsj,

eller må spele på sex for å få oppmerksomhet.

Å oppleve ein artist som kan gå på scena 

i vanlige kvite kle, med ei historie å fortelle

og som stolar på at talentet er nok

er berre nydelig.

Maria Mena er ein slik artist.

Ho har noko å fortelle.

Ho gjer det på ein suveren måte.

Ho har utstråling, varme og humor.

Ho er rett og slett ein ekte artist.

Ho er eit strålande forbilde for dei unge jentene 

som drømmer om å bli artist ein dag.

Ho er i grunnen eit strålande forbilde for jenter generelt!

Eg bøyer meg i støvet,

og seier tusen takk for ein strålande konsert! 

Eg er i grunnen ganske hyggelig.........

Dei siste par dagane har eg fått høyre litt om korleis eg er. Det er ganske spennande å få høyre kva andre tenker om deg og seier om deg. Men eg syns av og til at det er litt trist at vi ikkje vågar å fortelle kvarandre kva vi tenker og føler. Er det fordi vi tar det for gitt at folk forstår kva vi tenker? Er det at vi trur det er underforstått i det vi gjer? Eller er det menneskefrykt - at vi fryktar at det blir lagt for mykje i det?

Det vart veldig tydelig for meg då eg hadde avslutningslunsj på bispekontoret. Eg vart heilt overvelda av kor mykje godt det var å seie om meg. Eg greier no ikkje å fri meg frå tanken at enkelte smurte litt vel tjukt på, men eg trur faktisk det meste var oppriktig. Eg har vore velsigna med nokre fantastiske kollegaer, og erfaringsmessig seier dei ikkje ting dei ikkje meiner. Eg har ikkje følt meg dårlig likt, men i kvardagen var det sjelden eg fekk høyre noko positivt. Eg trur ikkje det var noko bevisst  som ligg bak det. Eg trur det var meir at ein ikkje tenker over kva det betyr noko å få høyre bra ting. Men så lenge eg ikkje høyrde noko negativt, så er eg så enkel at eg tenkte at alt var greit. Og eg skal ikkje påberope meg å ha vore flink til å gje andre kompliment heller!

I Oslo møtte eg ei eg kjenner som kunne fortelle meg at eg hadde blitt omtala i særdeles positive ordelag av nokon eg trudde ikkje var særleg begeistra for meg. Det er ikkje at vedkommande har uttrykt at eg ikkje var likt, det handla berre om magefølelsen min. Vedkommande hadde heller ikkje sagt noko som tyda på at eg var særlig godt likt - til meg.

Eit kompliment kan lyse opp ein mørk dag

I går sat eg og snakka med ei eg aldri før hadde møtt, og ho kunne fortelle at ho hadde hørt at eg var ekstremt hyggelig av nokon andre. "Dei andre" som var kjelda for denne svært trivelige tilbakemeldinga hadde eg ikkje følt meg særlig hyggelig mot, eg hadde berre masa om ulike ting og opplevd meg sjølv som ein skikkelig "pain in the ass", for å seie det på godt norsk.

Det gjer noko med deg å få høyre gode ting om det sjølv. Eg kjende på det på mandag, då eg vart introdusert for sjømannskirkefolka som ein person som virkelig hadde noko å komme med, at eg var verd å høyre på og at dei var glad for å ha meg med på laget. Eg vart tryggare i oppgåvene eg skulle gjere og eg vart glad. Men det treng jo ikkje vere uttalt foran andre for at det skal gjere noko med deg. Det gjer alltid noko med deg folk fortel at dei set pris på deg og ser noko bra med deg.  Det lyser opp kvardagen. Det gjer det lettare å møte utfordringar. Men vi er så himla dårlige på å seie det til kvarandre. Ofte blir det til at vi fortel andre om kva positive kvaliteter ein person har, framfor å fortelle det til den det gjeld. Og så samlar vi det opp til avslutningsfesten. Men også menneske som er svært flinke til å synge blir glad av å få høyre at andre syns dei er det - på ein heilt vanlig tirsdag, og kanskje endå gladare når nokon fortel at sangen deira har betydd noko for dei!

Eg har blitt bevisst på dette. Eg har lyst til at menneska eg møter i kvardagen min skal få vite at dei er flinke til jobben sin. Eg har lyst til at dei skal få vite at dei er hyggelige, festlige, omtenksomme, smarte, vakre og unike. Eg har lyst til at dei skal vite at eg set pris på dei, likar dei og er glad i dei.

Så herved gir eg ei utfordring vidare:

Fortel nokon kva du set pris på ved dei i dag!

Draumar som ikkje vart noko av og håpet.

Eg har vore nokre dagar i Oslo.

Nokre herlege dagar.

Nokre dagar der eg har fått lov å smake 

på draumen eg har hatt i mange år.

Eg har begynt ei ny vandring.

Eit nytt kapittel.

Eit kapittel med overskrifta: Sjømannskyrkja.

Etter å ha vore på visumintervju,

møtte eg ei diktstrofte på bakken

ved inngangen til Bondeheimen.

Det var eit dikt av Olav H. Hauge 

eg høyrde mange gonger i sommar.

Det er den draumen me ber på

at noko vedunderleg skal skje,

at det må skje -

at tidi skal opna seg, 

at hjarta skal opna seg, 

at kjeldor skal springa-

at draumen skal opna seg, 

at me ei morgonstund skal glida in

på ein våg me ikkje har visst um.

Det er eit vakkert dikt.

Det er eit sant dikt.

For er det ikkje slik det er?

At vi alltid går og ventar på at noko 

fint, godt, fantastisk eller vidunderleg

skal skje?

Men så er det no slikt at det er 

ikkje alltid at dei draumane vi har blir noko av.

Eg reiste ikkje til Hong Kong for å jobbe på Backpackerhus.

Eg vart ikkje prestefrue på Sørlandet.

Eg fekk ikkje born 

og hadde småbarnstreff i stova på føremiddagar med sol.

Eg vart ikkje superøkonomisk.

Eg vann ikkje i Lotto heller.

Eg fekk ikkje eksamensresultata eg ønska.
Eg vart ikkje slank og lekker.

Eg vart ikkje berømt jazzsangerinne.

Eg fekk ikkje med meg 360-touren til U2.

Det er fort gjort å fokusere på
dei draumane som ikkje vart noko av.

Det er fort gjort å la det sluke
alle dei vidundelege tinga som skjer,

som gjer livet lyst og godt.

Skal eg vere ærleg

må eg innrømme at nokre draumar 

er kjipe at ikkje vart noko av.

Nokre ting kan vere smertefulle.

Men - eg er veldig takknemlig for at 

eg ikkje er verken prestefrue på Sørlandet eller berømt.

Ofte er det jo slik at når ein får ting litt på avstand,

så ser ein at det var jo i grunnen veldig greitt at det gikk som det gikk.

Og om draumen ein hadde ikkje vart noko av, 

gjer ikkje diktet mindre sant.

Det handlar jo om meir enn enkle draumar, 

det handlar om håpet om ei god framtid,

med nye, spennande erfaringar.

Og det er ikkje alltid at dei draumane
vi har i ulike faser i livet

er dei draumane som vil vere
vidunderlege for oss i virkeligheta.

Men nokre gonger...

Eg var kjempetrøtt då eg møtte starten
på dette diktet på tysdag.

Alle ting som måtte i boks før helga, 

visumintervju og alt stress som fulgte det ukjente ved det, 

og pittelitt søvnmangel,

gjorde at eg nesten tok til tårene då eg var på ambassaden

og oppdaga at eg hadde gløymt eit papir. 

Og dei som kjenner meg veit 

at dét er ikkje normalt for meg.

Dette er jenta som har komt seg 

gjennom 18 år med skulegang

utan å grine meir enn éin gong i skuletida.

Det var ikkje då eg knakk halebeinet 

med ein fot på kvar side av bommen i gymtimen,

heller ikkje då eg knekte nasen 

eller tryna ned sklia så blodet spruta.

Men sjokket over å komme opp 

i tysk skriftlig åpna slusene fullstendig.

Det må med andre ord ekstreme situasjonar til 

for å framkalle tårene her i garden.

Heldigvis gjekk det fint på ambassaden. 

Det vart ingen tårer for amerikanere 

er jo hyggelige og hjelpsomme!

Likevel gjekk eg og såg i bakken,

lettare utmatta då eg kom til Bondeheimen 

for å fortsette på kurset eg var på.

Orda lyste mot meg

og minna meg på at 

det var dette som var grunnen til at eg var sliten.

Eg skal ut og leve ein av alle draumane eg ber på.

Eg er så heldig at eg skal få sjekke ut 

om den er så vidunderlig som eg trur.

Eg kjende korleis energien vendte tilbake til kroppen.

Korleis gleda over å få slike muligheter fyllte meg.

Håpet har den funksjonen. 

Det gir pågangsmot og glede.

Det hjelper oss å sjå framover,

i staden for å dvele med det som ikkje gjekk.

Det er ein god ting.

Håpet er difor noko av det viktigaste vi menneske har.

Håpet om det gode, det sanne og det virkelige.

Håpet om at noko vidundeleg skal skje.

I møte med det ubehagelige framande

Eg hadde ein gong ein kollega. Han kom frå eit krigsherja område i Afrika.
Han var ikkje særleg sosial. Han kunne vere litt brysk.
Han kunne framstå som sur og tverr.
Ein kan seie at han ikkje var særleg godt likt.

Det var ein dag i lunsjen at det sprakk for meg.
Han hadde kjefta på meg for noko, eg hugsar ikkje kva.
Eg spurde kva som feila han.
Av ein eller annen grunn svarte han meg.
Kanskje var det fordi vi var åleine på personalrommet.
Kanskje var det fordi han var sint på meg.
Eg veit ikkje.
Men eg fekk ei lekse i kor heldig eg har vore.

Eg har alltid hatt det trygt og godt

Han fortalde om krig, svolt og død.
Han fortalde om ei verd som eg aldri hadde sett, anna enn på tv.
Om frykt, flukt og familie han ikkje visste kor var eller om dei levde.
Han fortalde at kvar dag var det nokon som sa eller gjorde noko som sette i gong minnene om alt det grufulle.
At han greidde å fungere etter å ha opplevd det han hadde, var over mi fatteevne.

I tillegg påstod han at han var heldig.
Han hadde fått lov å bli i Norge.
Han hadde fått lov å lære språket og han hadde fått ein jobb.
Han slapp å reise tilbake til alt det vonde.
Han fortalde at då han kom til Norge hadde den største frykta vore at han kunne bli sendt tilbake.
Han ville bli, samtidig lengta han heim til det som hadde vore før krigen.
For Norge var framleis eit framand land.
Eit land der skikkane var annleis. Eit land der kodene for korleis ein oppfører seg var svært ulikt heimlandet. Eit land der flesteparten trudde på noko anna enn han. Eit land med ein heilt annen kultur enn han hadde vokse opp i. At han fortalde meg det han gjorde var fullstendig utypisk.

Eg har tenkt mykje på han dei siste dagane.
På alt han lærte meg den dagen.
Facebook har florert av kommentarar om denne mannen
som tok livet av tre menneske på ein buss.
Ei meiningslaus hending.
Mine tankar går til dei som sit igjen med sorg og sakn.
Slike ting skal ikkje skje!
Og eg har ingen intensjon om å forsvare gjerningsmannen.
Men ingen av oss veit kva som skjedde på den bussen.
Vi veit berre utfallet av det.
Og vi veit at det er smertefullt og vanskelig.

Likevel ropar mange no høgt om at vi må skjerpe asylpolitikken.
Media bygger opp rundt sinnet som mange kjenner på.
Eg kjende kor hjartet sank då orda "av utanlandsk opprinnelse" kom i nyhetene.
Mannen skulle vore sendt ut av landet for fleire månader sidan.
Han hadde ingen rett til å vere her.
No har han kosta tre av våre livet.

Men ingen tek livet av tre menneske ein ikkje kjenner dersom ein er ved sine fulle fem.
Og eg tek meg i å lure på kva som rørte seg i hovudet hans då det skjedde.
Svartna det heilt? Var det frykta som tok overhand? Var det noko som plutselig trigga eit minne? Var det ei psykose som brått ramma? Var det desperasjon?

Spørsmåla stiller sikkert fleire seg. Og ingen av oss har noko med det å gjere, bortsett frå dei som faktisk har mista nokon dei er glad i og dei som skal avgjere kva som skal skje med denne mannen vidare. Det er likevel lett å hisse seg opp og utbasunere frustrasjon og aggressjon over det media serverer oss om dette. Men før vi roper om skjerpa asylpolitikk, om strengare grensekontroll og kjeppjaging av asylsøkarar, la oss tenke oss litt om.

Tenk å gå heilt åleine uten å vite kvar du skal
eller kva som ventar deg...

Tenkt om det var du som hadde flykta frå krigen.
Tenk om det var du som hadde mista familien din, som ikkje visste om barna dine eller foreldrene dine, søsken eller kjæresten, levde eller var døde.
Tenk om det var du som hadde måtte overleve i døgn utan mat og skikkelig drikke og kanskje til og med hadde vore gjennom den mest utspekulerter tortur.
Tenk om det var du som hadde flykta i ein overfylt båt som kanskje, og berre kanskje, kom seg over havet.
Tenk om det var du som kom til eit land der ingen snakka språket ditt, eller oppførte seg etter dei same sosiale kodene som du var van med, eller der fleirtalet hadde ein anna hudfarge enn deg.
Tenk om du kom fram utan nokon form for dokumentasjon på kven du var. Identitetslaus.
Tenk om det var du som vart sett på eit asylmottak. Eit upersonlig bygg, der du var saman med mange andre som var i ein liknande situasjon som din - og kanskje til og med nokon frå dei du hadde flykta frå sat der.
Tenk om det var du som sat med frykta for å bli sendt tilbake.
Og tenk om ein av dei som hadde same hudfarge som deg, som hadde samme status som deg klikka fullstendig og tok livet av nokon av dei som hadde rett til å vere i landet.

Kor redd hadde du blitt då?

Og la oss tenke litt igjennom kven vi er. Rikaste nasjonen i verda. Vi klagar på at bygdene blir tomme, men vi vil ikkje gje rom for altfor mange som ikkje er etnisk norske. I allefall ikkje dersom dei har annen hudfarge enn oss og har andre skikkar enn vi. Vi kjeftar over at dei ikkje kan innordne seg etter våre reglar og normer, at dei ikkje har respekt. Og så reiser vi til syden og oppfører oss som om det skulle vore vårt land. Det er ikkje spanjolane som er grunnen til at det i fleire turistbyar har blitt forbod mot bar overkropp på offentlig plass. Det er det nordiske, respektlause turistar som syns det er deira rett til å sprade rundt i bikini eller bar overkropp som er grunnen til.

Å forstå kodene i andre land og andre kulturar er vanskelig. Noko som ei valdtektssak i Dubai viste oss tydelig i vår. Ho forstod at ikkje alt fungerte som i Norge, men trudde likevel at ho som kvinne hadde nokre rettigheter. Og då ho handla som ei kvar norsk kvinne ville gjort, vart situasjonen endå verre. Vår kultur er like annleis for dei, som deira kultur er annleis for oss. Og vanlegvis har du mulighet til å undersøke korleis ting fungerer i eit land du skal besøke, men når du flyktar reiser du dit du kan komme deg. Og når du flyktar har du med deg mange nissar på lasset.
Verda sitt rikaste land, som på ingen måte er overbefolka, burde ha plass til å ta i mot menneske som er i naud. Vi burde ha råd til å vise omsorg og gje menneske sjansen til eit verdig liv. Enten dei er nordmenn eller har ein annan nasjonalitet. Og ja, det er mykje som trengs å gjerast for å betre levekåra til enkelte nordmenn også - men det er ein heilt annan diskusjon.

Eg skriv ikkje dette for å forsvare gjerningsmannen frå Valdresekspressen. Eg skriv dette fordi eg tenker på alle dei andre som sit på asylmottak og ventar på eit vedtak frå Staten Norge. Sjølvsagt er det menneske som utnyttar systemet der, akkurat som alle andre plassar der det er eit system. Men eg tenker på dei som håpar, men som veit at det ofte er lettare for ein kamel å komme gjennom eit nålauge enn det er å få ein gullbillett her. Dei som gjerne vil bidra til eit godt samfunn. Dei som har vore til helvetet og tilbake, som har mista alt sitt og mange av, om ikkje alle, sine, og som berre ønsker fred. Dei som no sit med hjartet i halsen, som er redd for å gå på butikken fordi dei forstår hatet som mange kjenner på no - og som dei opplever retter seg mot dei. Kanskje forstår dei det betre enn mange av dei som faktisk kjenner på det. Og før vi stempler alle asylsøkarar som farlige og potensielle drapsmaskiner fordi éin mann har gjort noko forferdelig, bør vi kanskje hugse at det ikkje er så mange åra sidan ein etnisk nordmann påførte mange familier store smerter. Vi er ikkje som han berre fordi vi har vokst opp på samme plass og har same hudfarge.

Eg drøymer om at vi kan leve saman med omsorg for kvarandre. Eg drøymer om fellesskap som bryr seg - også om dei som er annleis. Eg drøymer om at vi i staden for å dømme andre fordi dei ikkje forstår kodene våre, kan samhandle og vere i dialog slik at vi forstår kvarandre. Eg drøymer om eit samfunn der vi kan vere lys i kvarandre sitt mørkre. Eg drøymer om at vi kan sjå at grufulle handlingar blir begått av alle slags menneske. At det ikkje handlar om etnisitet eller religion. Det handlar om enkeltmenneske sine valg. Og nokre gonger handlar det om enkeltmenneske sin sjukdom - sjølv om det er hardt å akseptere.

Ein ting er å drøyme om det, ein annan ting er å gjere noko med det. Så eg trur kanskje eg må ta ein kikk i speilet og begynne med det som møter meg der...