Good girl gone bad?

"Alt ordner seg for snille piker" heiter det. Eg har høyrt det utallige gongar. I det siste har eg gått og fundert på dette. For gjer det egentlig det? Eller kva må til for å vere kvalifisert som "snill pike"?
Kan nokon av oss egentlig påstå at vi er gjennomført snille? Er "snill" det samme som "å aldri gjere noko gale"? Og er det berre dei snille pikene det ordnar seg for?

Det er litt "julenisseteologisk" om du spør meg. "Er det nokon snille barn her?" -ish. Jo meir eg tenker på det, jo mindre likar eg det. Akkurat som eg var urolig for at julenissen skulle stanse foran meg når eg var liten og seie at eg ikkje var snill nok til å få posen på julefesten. Heldigvis var eg ikkje så gammal før eg forstod at dette var ein sambygding som hadde kledd seg ut.

Spørsmålet er om vi faktisk trur på dette, eller om det berre er ein flåsete måte å uttrykke lettelsen vi kjenner når vi igjen kan trekke pusten heilt ned i magen, etter at ting som ikkje såg ut til å ordne seg faktisk gjorde det? I dag snakkar ein ofte om skjebne, om karma og alt mulig som liksom skal forklare korleis vi endar opp der vi er. At ein filosoferer om at universet har sin måte å ballansere ut godt og vondt. For ikkje å snakke om når vi åndeliggjer det, som om Gud belønner oss for å vere ekstra snille eller straffar oss dersom vi ikkje er det.

Eg kan fort fleipe med både skjebne og karma, men la meg vere veldig tydelig på ein ting: Eg trur på ein GOD Gud. Eg trur og har erfart ein Gud som er som ein GOD far som løftar opp barnet sitt når det ramlar og ber det når det ikkje greier å gå sjølv, og som heiar på barnet sitt når det går bra. Men han forskjellbehandlar ikkje søskena fordi den eine er snillare, flinkare, penare, yndigare, smartare, eller kva det no måtte vere, enn den andre! Forrige søndag var preiketeksten om en blind som Jesus helbreder (Joh.9) og folka rundt lurer på kven sin feil det er at denne mannen vart fødd blind. Jesus svarer ikkje på kvifor han er fødd blind, men han er tydelig på at det ikkje er nokon sammenheng med kva verken mannen eller foreldrene har gjort.

Fort gjort å gå på trynet...

Eg har fundert og fundert på dette med dei snille jentene. Altfor ofte har eg gjort ting uten å tenke på konsekvensane. Og hadde eg hatt litt mindre flaks, så hadde eg heilt sikkert blitt stempla som mindre "snill pike" enn det eg greier å komme unna med no. Faktisk veldig mykje mindre "snill pike". Sjølv om eg fikk ein snill pike-knekk då eg kom heim til Stadt med rastafletter og hol i nasa.. Eg må jo innrømme at eg slett ikkje er så snill som eg gjerne skulle sett at eg var. Igjen: Er det egentlig noko som kan påberope seg å vere "snill pike" tvers igjennom? Uansett: Eg kjenner så mange "snille piker" som har opplevd ting, og forsåvidt har eg og opplevd ting, som motbeviser at alt ordner seg. Livet går vidare, ja, men alt ordnar seg ikkje.

(godt oppsummert og frekt og freidig henta frå nettet)

Ein kan jo berre ikkje seie at det ordna seg når ein endeleg har tatt mot til seg og fortalt ein av dei beste vennane at ein har forelska seg i dei, sjølv om ein gjer det utan forventning av gjengjeldte følelser, og det knuser alle element av relasjonen. Det ordnar seg jo ikkje når ein stryk på eksamen, sjølv om ein har vore superflink og lest som ein helt - men misforstod oppgåva. Det ordnar seg jo ikkje når ein stressar av gårde, og ikkje ser bilen som kjem, og enda på visa blir lange sjukehusopphald og ein kropp som ikkje lenger kan alt den kunne før. Det ordna seg jo ikkje når ein trur på at ein har møtt den rette, tek sjansar ein ellers ikkje ville gjort, og endar opp gravid, redd og åleine. Det ordnar seg jo ikkje når ein møter diagnosa som snur kvardagen på hovudet og som ikkje gjev lysande framtidsutsikter. Det ordnar seg jo overhode ikkje når nokon umistelige plutselig er borte og alt ein ser er eit botnlaust svart hol. Og av og til blir livet så vanskelig og fullt av ting som ikkje ordnar seg at ein mistar livsgnisten... Livet er fullt av små og store "det ordnar seg ikkje". Nokre av dei er altoppslukande, medan andre børstar ein lettare av seg.

Det er tonnevis av eksempel på at sjølv om ein er den snillaste jenta i klassa, så er det slett ikkje alt som ordnar seg. Det handlar ikkje om at ein har blitt mindre snill. Av og til handlar det om at ein ikkje har tenkt på konsekvensar eller har tatt sjansar, av og til er det forklaring i omgivelsane, men oftast er det ingen logikk eller forklaring på kvifor. Det berre skjedde. Det ordna seg ikkje, men livet gjekk vidare, ofte i ei anna retning.

Og eg har tenkt litt på det. Kanskje skal vi av og til vere glad for at det gjorde det. Vi skal ikkje pålegge andre å vere takknemlig for sjukdom og død, det er for vondt og vanskelig. Men mykje av det andre som ikkje ordnar seg kan fort føre til endringar som er like bra, eller kanskje også bedre, enn det som var den opprinnelige planen. Eksamenen som ein ikkje stod på kan fort føre ein inn i eit heilt anna yrke enn ein hadde planlagt, kjærligheten som ikkje vart noko av kan fort føre til nokon som faktisk var endå bedre og eg har enno ikkje møtt nokon som har angra på at dei fekk barnet sjølv om omstendighetene ikkje var ideelle. Eg trur orda våre har meir makt enn vi ofte trur. Også når vi snakkar om at ting går bra. Kanskje kan ein seie at det ordner seg, men spørsmålet eg sit igjen med er: Hadde det ikkje vore bedre å seie at sjølv om det går kanskje ikkje som ein har tenkt, men det kan gå godt likevel? Og så droppe "snill pike"-tillegget?

Canada og svensk kronprinsessebesøk

For godt og vel ei veke sidan tok eg meg ein tur til Canada.

Det var frihelg og eg trengde å få litt luft under vingane.

Det var ei fin helg. 

Slike proteinbarar  har eg ingenting i mot!

Eg hadde rom i 17.etasje med ei heilt ok utsikt.

Og Vancouver, som var byen valget landa på,

var ein veldig fin og rolig by.

Ja, koffor ikkje ha en bensinstasjon på sjøen..

Det er ikkje berre San Francisco som har skodde..

Holdeplass for sjøfly

Utsikta i dagslys

På flyplassen oppdaga eg fordelen med
hijab.

Borte bra, men det er jammen godt å komme heim også.

Og det er ingen ting i verda som er som å sjå 

San Francisco sin skyline.

Den siste veka har vore ei innhaldsrik veke.

Først skulle helga forberedast,

og så skulle helga gjennomførast.

Vi hadde Superlørdag med smårollinger

og graut, før vi hadde ein mini-konfirmantleir.

Lørdagstaco med
verdens beste konfirmanter!

Eg syns det var stor stas å få vere med på det :)
Konfirmantane våre er nemlig berre fantastiske folk.

Laurdag baka og pynta eg også ei kake,

ei glutenfri prinsessekake,

på bestilling. 

Og for å seie det slik, 

marsipanen ein får tak i her er ikkje den enklaste å jobbe med...

For kaka skulle brukast i eit lite svensk selskap neste dag,

med ein royal twist.

Då fekk vi nemleg besøk av 

kronprinsesse Victoria, prins Daniel 

og prinsesse Estelle.

Norsk sjømannsprest
og svensk diakon er velkomstkomite.

Lille Petter edderkopp på svensk :)

Så no har eg hatt to fridagar.

I går var eg ute på ein liten tur litt sørover,

men i dag spaserte eg meg ein tur til Crissy Field

og naut solnedgangen.

Og for å seie som Mahatma Gandhi:

"When I admire the wonders of a sunset
or the beauty of the moon,

my soul expands in the worship of the creator."

Å vere, eller ikkje vere, Charlie...

Det var eit sjokk å lese nyhetene om det som skjedde i Paris.
Det eksploderte på nettet med "Je Suis Charlie". Ei heil verd, eller i alle fall ei heil vestlig verd samla seg og viste si støtte. Eg var ein av dei.
Så kom refleksjonane.
Dei gjennomtenkte, sylskarpe og smarte refleksjonane og meiningsytringane.
Om at vi ikkje er modige nok til å kunne seie at vi er Charlie..

Eg forstår poenget. Og eg kjende meg faktisk ganske dum der eg sat, og hadde ytra mi støtte gjennom desse få franske orda. Og eg var enig i det dei ytra. Eg er ikkje modig nok. Eg er omtrent alltid på trygg avstand. Men så, etter å ha lest den eine meir velformulerte kommentaren etter den andre om kva mot det egentlig tek å vere ein Charlie, tenkte eg at det er noko av det som vert skrive eg ikkje er enig i.

Eg er heilt enig i at dersom denne ytringa, som kom frå så mange i dagane etter terrorangrepet, var eit uttrykk for at ein trudde ein var som ein av dei som jobbar i Charlie Hebdo eller like modig som dei, så hadde det vore heilt bort i natta. Svært få av oss er det. Svært få av oss har talent til å ballansere på kniveggen som satiren krev, og dei færraste av oss har mot eller stemme høg nok til å nå nokon plass med det uansett. Men eg reagerer på at måten enkelte skriv på i sine smarte kommentarer er slik at det får sånne som meg, som reagerte ganske spontant og ønska å vise at vi reagerte, til å sitte igjen og føle oss dumme. Det gjer at vi neste gang kanskje ikkje reagerer og viser vår avsky eller medkjensle i frykt for å ikkje gjere det på ein gjennomtenkt og smart nok måte.. Og då trur eg at vi gjer oss sjølve ei bjørnetjeneste.

For "Je Suis Charlie" handla for min del ikkje om at eg tenker store tankar om meg sjølv. Det handla ikkje om at eg trur at mi stemme betyr så masse åleine. Det betyr ikkje at eg tenker at eg er ein av dei modige frontkjemparane. Men det handla om at når alle hever stemma sammen, og syng samme refreng, så blir det et ganske så kraftig kor. Då kan mi vesle stemme vere med på å bidra.

For meg handla det også om å vise at eg vil vere med i koret, som viser at ein vil kjempe for ytringsfridomen, sjølv om ein ikkje nødvendigvis er enig i det denne fridomen vert nytta til. Å tåle at andre menneske har ei anna meining enn meg, og har retten til å ytre det, er viktig. Dersom det ikkje er rom for det, har vi ikkje lenger demokrati. Då har nokon fått ei makt dei ikkje har rett til å ha. Då er ikkje lenger alle menneske frie.

Og det handla om å vise at vi bryr oss. Og ja, det er så mange andre ting som vi burde bry oss om. Det er så masse vondskap og elendighet i verda. Det er så indelig mykje vi ikkje burde tåle så inderlig vel, så mange ting som heller burde vore forsidemateriale i norske (nett)aviser framfor om Fotballfrue har brukt Photoshop eller juksa med kommentarane på bloggen sin. Men, den uretten vi ikkje veit om greier vi heller ikkje å reagere på. Kanskje burde vi bli flinkare på å lage kor som ropar høgt når urett rammar? Og la vere å måle urettane mot kvarandre? For eit menneskeliv er eit menneskeliv enten det er i Oslo, Spania, Kairo eller Jerusalem. Terror er like forkastelig om den rammar 14 i Paris eller 2000 i Nigeria.

Åleine er ikkje mi stemme så mykje. Men når forsida på avisa fortel at Facebook går i svart, fordi det ikkje berre var meg som reagerte - då begynner vi å snakke om at vi får formidla ein bodskap. Eg er ikkje Charlie, eg veit det, men eg ønsker å vise min medfølelse for dei som mista ein av sine, eg ønska å vere med å rope høgt for alle sin rett til ytringsfridom, eg ønska å vise mi avsky mot terror og vold, derfor stilte eg meg og står framleis under parolen: Je Suis Charlie.

What can I do for you?

På slutten av kapittel 10 i Markus evangeliet står ei lita historie som eg har gått og tenkt på i det siste. Den handlar om ein blind mann, Bartimeus, som var tigger og som ropte på Jesus då han hørte at han kom forbi. Dei andre folka hysja på han, men Jesus stoppa og får dei til å føre mannen til seg. Og så kjem ei slik forunderlig vending i historia. For alle veit tydeligvis at mannen er blind, og det opplagte er at han vil ha Jesus til å helbrede seg. Eg tippar Jesus også var klar over det. Men likevel så spør han: "Kva vil du eg skal gjere for deg?" Og slik får Bartimeus sette ord på det han treng, i staden for å få det som andre tenkte han trengde, og Jesus gir han det.

Etter 12 timer med is...

Som dei fleste veit, på julafta brende eg meg på fingrane. Å lage mat med andregradsforbrenning på høgre hand er ei aldri så lita utfordring. Eg kjende meg så utrulig unyttig når andre måtte overta jobben eg skulle ha gjort. Fleire kom med spørsmålet "kva kan eg gjere for deg?" og eg innsåg jo rimelig kjapt i den situasjonen at eg ville vore ein særdeles lite smart person om eg ikkje takka ja til all hjelp som var å få. Og sjølv om det var utfordrande å faktisk sette andre inn i kva som var lagra i hovudet mitt om kva som måtte gjerast, så var det utruleg godt å få lov å seie kva som måtte gjerast og få lov å ha kontrollen likevel.

Og det var kanskje denne opplevinga som gjorde at denne teksten, og særlig spørsmålet "Kva vil du eg skal gjere for deg?" har surra i hovudet mitt dei siste vekene. For det er noko viktig med det spørsmålet. Det utfordrar oss på både eine og andre sida av det.

Ta deg ein makron,
det hjelper sikkert...

For er det ikkje litt sånn at vi altfor ofte trakkar inn i andre sitt liv med gode løysingar eller tek litt over med det vi syns er smart, eller berre tek for gitt at det vi har tenkt må skje? Eg har blitt gåande og tenke på kor fort gjort det er, både når det gjeld praktiske oppgåver eller når det gjeld meir abstrakte ting. Ofte sit vi med ei forståing av andre sin situasjon som gjer at vi trur at vi ser det heile bildet og derfor har gode løysingar. Men i realiteten er det vel heller sjelden at det er slik.

Virkeligheta kan lett vere ein smule større
og meir komplisert enn bildet...

Eg har altfor mange gonger i livet opplevd at eg i staden for å spørre om kva andre treng, heller fortel dei kva dei treng. Og eg har altfor mange gonger opplevd at folk fortel meg kva eg treng, i staden for å spørre om kva eg treng. Det er ikkje så veldig greit. Å få vite korleis ein skal komme i gang med trening når ein akkurat har vore hos legen og fått vite at ein ikkje får lov å gjere verken det eine eller andre - det er mindre morsomt. Å få vite kor enkelt det er å gå ned i vekt dersom ein berre.. og så vite at det er ikkje berre det som skal til, at det faktisk er noko heilt anna som må skje -  det er ikkje hysterisk morsomt det heller. Å få vite at ein må berre satse på den eller den, og ikkje berre sitte på sofaen og vente på at drømmemannen skal komme rekande forbi, når en faktisk har vore på date etter date og funne berre froskar (sorry guys) - nja, det blir i grunnen berre dumt. Eller å få vite at ein burde løyse ei oppgåve eller jobben sin på ein annan måte, så vil det fungere bedre, og så sit du og veit at du har veldig gode grunner for å gjere det på nettopp denne måten, men fordi den som rådgjev ikkje har oversikt over oppgåva/jobben din, så kan dei ikkje forstå - den er rimelig lei.

Men likevel, det er liksom som om ingenting stoppar meg for å tenke at eg kan sitte på andre sida og rådgi, uten å spørre...
Eg burde bli flinkare til å stille spørsmålet: "Kva vil du eg skal gjere for deg?" eller "Er det noko eg kan gjere?" Dei gongane eg har stilt det har svara ofte gjort at eg har blitt sittande igjen i undring. Det var ikkje det eg hadde tenkt den andre trengte. Som ein av mine tidligare leiarar sa ein gong: På seg sjølv kjenner ein ingen andre. Eg trur det er sant. Vi kan ikkje kjenne andre sine behov utan at dei sjølve får formulere det. Sjølv om det er våre aller beste venner. Og kanskje må vi stoppe opp og gje tid og rom for at dei får lov å formulere det også. Og eg trur på å gå i Mesteren sine fotspor, og kanskje ved å stoppe opp og stille spørsmålet så vil eg få møte menneske på ein langt meir legande måte enn eg gjer når eg berre antar?

Av og til treng vi å bli borne,
andre gonger treng vi berre ei hand å holde i...

Og det fører meg over på andre sida. Når du møter spørsmålet. Har du tenkt over kva du egentlig treng? Eller blir svaret lett "Berre ta det med ro, det går greit" heilt til vi innser at det ikkje går greit i det heile tatt. Må vi la det gå så langt at vi ikkje kan ta isposen frå handa før vi seier "OK. Eg treng at du rører i kålrabistappen og du rører i surkålen, mens du tar opp pinnekjøtt og får det i ovnen og du drar ut ribbene slik at eg får sjekka svoren"? No veit eg at ikkje alle har like stort kontrollbehov som meg, men tenk etter - om nokon kom bort til deg akkurat der du er no og spurde "Kva vil du eg skal gjere for deg?" Kva ville svaret ditt vore?

Eg har gått og fundert på det. Og eg trur ofte at eg ikkje kan svare fordi eg faktisk ikkje har tenkt på kva eg treng. At eg pakkar timeplanen så tett at eg har meir enn nok med å sjonglere ballane som er i lufta, i staden for å faktisk kjenne etter kva er det eg egentlig har behov for. At eg har blitt så vant til å klare meg sjølv og finne mine eigne løysingar, at eg ikkje tillater meg å kjenne etter om det er noko eg saknar. Og når spørsmålet då kjem, så blir ein så tatt på senga at ein ikkje veit kva ein skal svare.

Det utfordrar meg å tenke etter, eller rettare sagt, kjenne etter. For - for å kunne gje eit ærleg svar så må eg faktisk kjenne etter. Kanskje treng ein å sitte litt i grøftekanten for å kunne komme med det umiddelbare svaret? Kanskje har eg litt å lære av den godeste Bartimeus. For kanskje ved å kjenne litt på kva andre kan gjere for deg, så kan vi få oppleve å få sjå nye ting?

Nyttårsforsett 2015

Det er nytt år og nye muligheter. Det er tid for å takke for det gamle året. Det var eit godt år. Og det er tid for dei evindelige forsetta. I år har eg faktisk eit forsett. Noko viktigare enn å lære seg å drikke te eller ete brokkoli. (eg har greidd begge deler!) Det handlar om språket mitt...

Det er nokre veker sidan eg plutselig havna midt i eit demonstrasjonstog. Her i USA har det vore mykje av den sorten i den seinare tida. Det heile handlar om rasisme. Kvardagsrasisme. Det handlar om like rettigheter for alle menneske. Ferguson-saka, der 18 år gamle Michael Brown, ein ubevepna svart gut, vart skoten og drept av ein kvit politimann i august i år og der ein storjury i Missouri valgte å ikkje ta ut tiltale mot politimannen, har sett sinnene i kok. Bedre vart det ikkje då det kom fram at Eric Garner, ein svart seksbarnsfar som solgte sigaretter på gata, døydde då han brutalt vart lagt i bakken og kvelt av politiet - og det heller ikkje her blir reist tiltale på grunn av bevisets stilling, til tross for at det heile er fanga på video.

Det heile har ført til opptøyer over heile USA. Og plutselig stod eg midt oppe i det heile. Trikken eg satt på kunne ikkje gå lenger. Om eg ville dit eg skulle måtte eg fint finne meg i å gå. Og her gjekk eg på sida av historia. Mellom meg og demonstrantane var det politi. «I can’t breathe!» var Eric Garner sine siste ord. Dette vart gjenteke på plakatar, på t-skjorter og det vart ropt i gatene i San Francisco. «Black lives matter!» var også noko som var skrive og ropt. Eg stod og såg på. Eg gjekk på sida av det. Eg ropa ikkje med, men eg kunne ha gjort det. For eg er enig. ALLE sine liv betyr noko! Uavhengig av hudfarge!

Og så kom ein artikkel i Dagbladet, no i dagane rett før jul. Om vårt kvite raseri. Ein god artikkel. Men eg sat sjokka igjen etter å ha lese noko av kommentarfelta, både på dagbladet.no og på dagbladet sine facebooksider. Det var kriminell lesning og eit uttrykk for ei forvridd virkelighetsforståing av dimensjonar. Fullt av nordmenn, av den utrakvite sorten, som ropte høgt om at å kalle nokon neger ikkje var eit problem for nokon. Det var berre eit lite poeng i heile artikkelen, men vart virkelig ei svær greie - og det kvite raseriet var til å ta og føle på. At nokon kunne finne på å seie noko om ordbruken vår!! MAKAN! Og eg visste at dette må eg berre seie noko om. Eg må rope høgt, på min måte.

Som etnisk, kvit nordmann har eg i utgangspunktet ingen forståelse for kva det vil seie å vere i minioritet. Eg har vokst opp i trygge rammer og alltid hatt fleirtalet på mi side. I allefall når det gjeld hud og hår. Men i Etiopia, på eit kjøpesenter, der eg hadde gått innom ein butikk medan dei andre hadde gått på ein kafe rett rundt hjørnet, og eg måtte gå ca 200 meter åleine, med nokre mørkhuda menn som ropte «kviting» etter meg med forrakt i blikket, fekk eg føle litt på det. Eg syns egentlig ikkje det var greit. Men dei gjorde meg ingenting. Men tenk om eg måtte oppleve det kvar dag? Det får meg til å rette lyset mot meg sjølv, og korleis eg sjølv opptrer i møte med dei som er annleis enn meg.

Eg har merka meg at ein del unge menneske i dag, og dessverre godt voksne folk også, brukar ord som «neger» og «jøde» med ein negativ undertone. Nokre har også fått føle på kva eg meiner om det på nært hald. Eg trur at det kanskje ikkje var ei hyggelig oppleving.Eg veit at dei ikkje gjer det fordi dei vil andre vondt. Eg veit det er fordi dei har eit dårlig språk. (ja, faktisk, eg vil seie dei har det når dei ikkje greier å bruke andre ord til å uttrykke seg). Kvifor tillater vi andre det? Kvifor seier vi ikkje i frå når vi høyrer det? Er det fordi det ikkje rammar oss sjølve? Er det greit å bruke ord som gir andre ein mindre verdi enn oss sjølve? Meiner vi virkelig det? Eller er det berre slaurete språk?

Eg har tenkt så mykje på dette i den siste tida. Korleis holdningar vert skapte. Om korleis det oftast er tankeløyse som gjer at vi formulerer oss på ein måte som skaper holdningar vi egentlig ikkje vil vedkjenne oss. Om korleis vi går i forsvarsposisjon med ein gong nokon påpeikar det. Om kor lett det er å la det gli, fordi ein ikkje vil bli utsatt for angrep. Om korleis ein kan vere med på å bygge opp under noko når ein ikkje seier noko. Om korleis ein kan la hat og frykt vokse fram ved å velge den enklaste løysinga; å holde kjeft. 

Eg har tenkt på korleis vi definerer kvarandre ut frå kva vi ser. Og eg har tenkt på kor stor forskjellen er på min opplevelse av ordvalga dersom eg seier noko om meg sjølv og om nokon andre seier det samme. For det er faktisk stor forskjell på å fleipe med noko som er framtredande ved kroppen vår sjølv, og det å høyre andre gjere det for oss...

For eksempel så ville eg kunne fleipe med at eg er tjukk uten at det plagar meg vesentlig, men det ville svi ganske kraftig om nokon slanke uten vektproblem omtalte meg som «ho tjukke». Dei sa jo ikkje noko anna enn sanninga, men dei aller fleste ville ordlagt seg på ein annan måte, fordi dei veit at ordet «tjukk» er eit negativt lada ord. Så kvifor tenker eg då at det er greit å omtale nokon som «neger» berre fordi dei sjølve omtaler seg sjølve som det? Eg veit jo at det er eit ord som har ei svært negativ historie... I kommentarfelta i Dagbladet aula det med kvite som forsvarte sin bruk av ordet «neger», men eg såg ingen med minioritetsbakgrunn som ropte «Hei! Det er heilt greit at du kaller meg neger! Eg diggar det!» Men for all del, det kan være at det er nokon som faktisk syns det er heilt greit. Så dette er inga tale om at det ikkje er lov å bruke ordet neger. Eg veit at dei fleste eg har høyrt bruke ordet IKKJE er rasistar, eller har ønske om å spre rasistiske haldningar! Men eg trur sjølv eg vil tenke meg om både to og tre gonger før eg brukar det ordet, for det er eit ord som er fryktelig lada og i størst grad med det negative.

Poenget mitt er: Vi gløymer så altfor ofte kva makt ord har. Og har vi ikkje tenkt igjennom kva ord vi brukar, så kan vi fort vere med på å bygge opp holdningar som fører til framandfrykt og rasisme. Og kvardagsrasisme finnes det mykje av - også i Norge. 

Eg er sikker på at kvar einaste dag opplever menneske med annen hudfarge enn oss etnisk kvite i Norge å bli forskjellsbehandla. Eg har sett det på nært hold. At nokon reiser seg og bytter plass når ein set seg ved sida av på bussen. At ein blir nekta same service som dei andre. At ein må tåle vitsane til dei andre, og må skjule smerten det påfører bak sine eigne vitsar om samme tema. Å oppleve å bli kjefta på sjølv om ein ikkje har gjort noko gale, men fordi ein kanskje ikkje forstod språket godt nok. Eller at ein opplever noko liknande som ein kollega av meg i posten, då den fine frua kom til meg og spurte om eg kunne selge henne et frimerke, for kølappen hennar sa at ho skulle til utlendingen i luka ved sida av. (Det er einaste gongen eg med vitende og vilje ikkje har ytt service til ein kunde) Eg har kjent menneske som har sendt inn jobbsøknadar med gode referansar med sitt eige, utenlandske navn og fått til svar at det ikkje er behov for dei. Og som har sendt jobbsøknad med fiktivt norsk navn, uten referanse eller attestar, og fått tilbod om jobb frå same arbeidsgiver. 

Mangfold og fargerikdom er noko bra!!

Det er så mange av dei små tinga som eg som bleikfjes ikkje ser. Det er så mange av disse tinga som bunnar i manglande forståelse, lite kontakt og ei god dose framandfrykt. Eg merkar at det at eg har vore litt ute i den store verda har gjort ganske mykje med meg. Eg har fått høyre historier, eg har fått sjå arr, eg har fått ansikt som fjernar frykta for det famande, eg har møtt menneske som har endra mine kvite holdningar og som har åpna augene mine for at det er mange fargar her ute - ikkje berre gråtonar.

Det er så lett å sette spor, som sit djupare og lengre
enn dei vi set i sanden.

Det har vore eit lite sjokk for meg å vere så tett innpå den amerikanske kulturen, og å sjå kor levande rasismen faktisk er. Eg trudde vi var komt lenger i 2014. Men så ser eg at holdningane heime i Norge ikkje er så veldig mykje bedre. At vi som kvite, etniske nordmenn påberoper oss retten til å bruke ord som gjer menneske med annen hudfarge eller etnisistet ukomfortabel. Ord som gjer at nokon ikkje vågar å innrømme kva dei trur på. Og når nokon uttrykker at det er ubehagelig eller at ein føler seg uttrygg når disse orda vert brukte, kvifor skal vi då forsvare vår rett til å bruke dei? Og kvifor er det slik at ord som "tjukk", eit ord som eg kjenner at eg krympar meg av same kor sant det er, i større grad blir unngått enn ord som er negativt lada om eit anna menneske sin hudfarge? Det er i allefall mykje vanskeligare å endre hudfarge enn å gå ned nokre kilo... (sa ho som ikkje greier det siste ;) ) 

Eg trur det heile startar med ord og holdingar. Ordvalg som vi kanskje ikkje tenker så mykje på, men som har mykje å bety for dei som høyrer på og som kanskje til og med er uttrykk for holdningar vi ikkje egentlig har. Holdningar som vi må ta tak i når vi høyrer at orda våre tek oss utfor bakkar vi ikkje bør køyre ned! Og det har blitt veldig tydelig for meg i det siste at det er som regel ANDRE sine holdningar vi er med på å forme med ordvalga våre. Dei som ser opp til oss. Og då kan veien frå dårleg ordlegging til rasisme og facisme vere urovekkande kort.

Så eg trur at mitt nyttårsforsett for 2015 må bli å vere meir opptatt av kva holdningar eg sprer med orda mine.  For alle sine liv har betydning. Og alle har rett til å bli behandla med verdighet og respekt.
Og eg håpar at mange vil være med meg på det!

God nytt år!